باید بدانید که CMS یک سیستم مدیریت محتوا است که مخفف Content Management System است و به ما در انتشار ، ویرایش ، سازماندهی ، حذف و نگهداری محتوای تولید شده کمک خواهد کرد. اما متاسفانه بیشتر شرکت ها و سازمان ها از فواید و کارکرد این سیستم اطلاعات کافی را ندارند. بدون شک همه ما میدانیم که برای پیشرفت و مدیریت بهتر کارها نیازمند به یک سیستم مدیریت جامع هستیم. و ما در ادامه قصد داریم تا در مورد سیستم های مدیریت محتوا توضیحات مورد نیاز را ارائه دهیم و بدانیم که منظور از مدیریت محتوا CMS چیست.
قبل از گسترش اینترنت تمامی صفحات وب فقط به صورت static (استاتیک) وجود داشتند تا این که در سال 1991 CMS ها (سامانه های مدیریت محتوا) به صورت Open Source یا (محتوای کد باز) که در ادامه درباره شان توضیح خواهیم داد ، به وجود آمدند و وب سایت های Dynamic (داینامیک) پدیدار شدند.
CMS ها فضاهایی هستند که به کاربر این قابلیت را می دهند تا بتواند سایت خود را بسازد ، مدیریت کند و تغییراتی که میخواهد را اعمال کند ، بدون آنکه در دیگر بخش های سایت تغییری ایجاد شود. در واقع بر خلاف طراحی سایت با HTML. بهتر است بدانیم که برای استفاده از CMS ها نیازی به دانش کد نویسی نخواهیم داشت.
عنصر های اصلی تشکیل دهنده یک CMS (سیستم مدیریت محتوا) چیست؟
به طور کلی CMS از دو عنصر اصلی تشکیل شده است :
- برنامه کاربردی مدیریت محتوا
- برنامه تحویل محتوا که سبب به روز رسانی اطلاعات وبگاه میشود
بهتر است بدانید که اکثر مواقع کسانی که به CMS ها روی می آورند یا دانش کافی برای برنامه نویسی سایت را ندارند و یا زمان لازم جهت کد نویسی این سایت ها را ندارند
البته که استفاده از CMS برای برنامه نویسان هم محبوب است چرا که سرعت کار خود را افزایش داده و ویرایش های دلخواه را اعمال میکنند.
تصورات غلط درباره CMS
یکی از بزرگترین این اشتباهات این است که مردم فکر میکنند که با استفاده از CMS دیگر نیازی به برنامه نویس و یا توسعه دهنده وب ندارند ، در صورتی که برای داشتن یک سایت قوی و حرفه ای نیازمند به برنامه نویس و توسعه دهنده وب می باشد.
تصور غلط دیگر مردم درباره CMS این است که برای داشتن سایت قوی باید از CMS خاصی استفاده شود ولی برای داشتن یک سایت خوب نیاز به تولید محتوا مناسب و با کیفیت بالا میباشد.
CMS چگونه کار میکند؟
- ایجاد محتوای سایت
در سیستم های مدیریتی محتوا سعی شده تا رابط کاربری ساده و خوانایی برای توسعه دهندگان ساخته شود.به زبان ساده تر می توان بدون نیاز به هیچ دانش خاصی و حتی آشنا نبودن با زبان HTML سایت مورد نظر خود را بسازیم.
این سیستم به شما قابلیت مدیریت صفحات وب سایت را میدهد. برای مثال، من می خواهم این صفحه برای کاربر نمایش داده شود و این صفحه به فلان صفحه لینک باشد.
همچنین همچنین می توان مطالب را به سادگی کپی کنیم، بدون آنکه ساختار سایت برهم بخورد.
در حال حاضر بیشتر CMS ها محیط طراحی مبتنی بر وب را پشتیبانی می کنند و امکان مدیریت محتوای سایت را از راه دور عملی می کنند. در اصل دلیلی که باعث محبوبیت CMS ها شده است، محیط ساده برای وارد نمودن محتوا و مطالب در سایت و نگهداری و مدیریت ساده وب سایت است. - مدیریت محتوای سایت
تمامی صفحات و مطالبی که وارد سایت میشوند، در CMS ذخیره می شوند. یعنی تمامی مطالب و تنظیمات مرتبط با هر صفحه در آن ذخیره می شود.
ذخیره سازی این اطلاعات در یک هسته مرکزی، باعث به وجود آمدن ویژگی های زیر میشود:- امکان ردیابی تغییرات اعمال شده در تمامی صفحات توسط کارمندان و اعلام تاریخ اعمال آخرین تغییرات
- امکان محدود کردن دسترسی کاربران به صفحات خاص توسط مدیر
- یکپارچه سازی با منابع اطلاعاتی موجود و سیستم های IT
زمانی که صفحه ای ایجاد می شود، بصورت خودکار صفحه به قسمت مدیریت ارسال می شود و مدیر باید آن را تایید کند.بعد از آن به تیم بررسی برای بازبینی نهایی ارسال شده و در نهایت پس از بازبینی نهایی و اصلاح مشکلات در سایت منتشر می شود.
با استفاده از سیستم مدیریت محتوا، CMS مراحل بالا را بصورت خودکار مدیریت کرده و قسمت های مختلف را برای اشخاص مرتبط ارسال میکند.
با این کار مدیریت سایت ، توسط افراد بیشتری انجام میشود و محتوای سایت با کیفیت و سرعت بیشتری انجام میشود.
- انتشار مطالب در سایت
- بعد از تایید محتوا توسط مدیر می توان تنظیم کرد که محتوا در چه زمانی به نمایش کاربران درآید.
- سیستم مدیریت محتوا، دارای موتورهای انتشار قوی بوده که باعث می شود هنگام نشر مطالب در سایت خود، لایه ها و ظاهر صفحات سایت خود را مدیریت کنید.
- به دلیل زیاد بودن طرح ها، CMS امکان ایجاد و تغییر ظاهری صفحات را به ما میدهد.
- پس CMS به صورت کامل انتشار محتوای سایت را به عهده گرفته و شما فقط باید روی کیفیت محتوای سایت خود تمرکز کنید و مطالب را در جای مناسب از سایت بارگذاری کنید.
- نمایش مطالب در سایت
- سیستم مدیریت محتوا ویژگی دیگری برای بالا بردن کیفیت و اثرگذاری سایت ارائه می دهد.
- با CMS امکان نمایش سایت در مرورگرهای مختلف ایجاد می شود و امکان داشتن یک سایت Dynamic (پویا) را به ما می دهد.
انواع CMS (سیستم مدیریت محتوا)
سیستم مدیریت Open Source یا (محتوای کد باز)
Open Source ها سیستم های رایگانی هستند که کد های آن در اختیار شما قرار میگیرد تا بتوانید آن ها را تغییر و توسعه دهید. با این دسترسی ، دست شما به صورت کامل برای تمامی تغییرات باز است و می توانید سایت خود را شخصی سازی کنید ولی اغلب نیاز به این تغییرات نیست و همان قالب پاسخگوی نیازهای شما است. اما اگر به خواهید سایت بزرگ و قوی داشته باشید ، با استفاده از این کد ها میتوانید به هدف خود برسید.
سیستم Software As A Service یا (مدیریت محتوای اشتراکی)
Software As A Service که به آن‌ها SAAS هم گفته میشود را با نام‌های سرویس اشتراکی و اجاره نرم افزار نیز می‌شناسند. این سیستم هم مانند سیستم Open Source یا (محتوای کد باز) است با این تفاوت که SAAS ها کدها را در اختیار شما نمی گذارند. اشتراک SAAS باید از شرکت‌های ارائه‌دهنده این سرویس، خریداری شود و هزینه آن هم مطابق تعرفه به صورت ماهانه و یا سالانه پرداخت می شود.
سیستم Traditional (مدیریت محتوا سنتی)
اولین نوع از این نمونه سامانه‌های مدیریتی که مورد استفاده عموم قرار گرفت، CMS های سنتی بود. این سیستم بیشتر مناسب استفاده توسعه دهندگان و ویراستاران می‌باشند. یعنی ویراستاران با استفاده از آن می‌توانند تمام آیتم‌های ویرایش را داشته باشند و کارهایی مانند تغییر عنوان، دسته‌بندی‌ها، URL، درج فایل‌های چندرسانه‌ای و… را به راحتی انجام دهند. البته در این CMS امکان دسترسی به بخش مدیریت و تنظیمات سایت و کدها برای ویراستاران موجود نمی باشد.
از طرفی اگر بخواهید به عنوان یک توسعه دهنده از سیستم‌های سنتی استفاده کنید، میتوانید علاوه بر بخش محتوا، به بخش‌های فنی یا مدیریتی نیز دسترسی پیدا کنید. سیستم‌های سنتی جزو اولین CMS هایی بودند که مورد استفاده قرار گرفتند و همچنان هنوز هم چند شرکت خدمات مربوط به آن را ارائه میدهند. پس کسانی که هدفشان فقط انتشار محتوا می باشد و می خواهند از پیچیدگی ها هم دور بمانند این سیستم ، سیستم مناسبی است.
سیستم Headless CMS (مدیریت محتوای هدلس)
در سیستم‌های سنتی که در قسمت قبل با آن آشنا شدید، بخش‌های بک‌اند و فرانت‌اند یک سایت، کاملا یکپارچه طراحی شده‌اند و اگر بخواهید یک قسمت از سایت را تغییر بدهید ، قسمت های دیگر هم در اثر تغییرات قرار میگیرد. اما در سیستم‌های Headless CMS (مدیریت محتوای هدلس) این دو بخش از یکدیگر جدا هستند و قابلیت تغییر برای هر کدام به صورت جداگانه موجود است. این ویژگی باعث می شود که بتوانید تغییرات بیشتری را بر روی سایت اعمال کنید و برنامه خود را پیاده کنید. از این نوع CMS معمولا برای ساخت برنامه‌های موبایل یا نرم‌افزارهای ویژه اینترنت اشیا استفاده میشود. انواع دیگری از سیستم‌های مدیریت محتوا وجود دارد که با نام ترکیبی Hybrid CMS شناخته میشود.
CMS میزبانی شده (اختصاصی)
نوع دیگری از CMS ها هستند که فقط برای یک برند و یا یک سازمان خاص، طراحی و راه‌اندازی میشوند. کاربران کمتری به دنبال این سیستم می روند زیرا فقط افراد حرفه‌ای از آن استفاده میکنند و هیچ محدودیتی در آن وجود ندارد. چون مناسب نیاز برند یا سازمان مورد نظر، شخصی‌سازی شده است.
همان‌طور که گفتیم در نوع اول CMS ها شما میتوانید به واسطه ویژگی Open Source یا (محتوای کد باز) بودن آن تا حد امکان تغییراتی ایجاد کنید و طبق سلیقه خود سایتتان را طراحی کنید. در سیستم‌های اختصاصی هم همین قاعده وجود دارد، با این تفاوت که دامنه اعمال تغییرات برای شما گسترده‌تر شده و در موارد بیشتری میتوانید تغییرات ایجاد کنید. در کنار تمام خوبی هایی که برای این نوع از سیستم‌ها گفته شده ، مشکلاتی هم وجود دارد.
به‌روزرسانی، حفظ امنیت و ارتقا سایت به عهده خودتان است و اگر بخواهید پس از روی کار آمدن نسل جدید فناوری‌ها ویژگی‌های جدیدی برای پلتفرم خود ایجاد کنید سختی های زیادی می چشید. در حالی که اگر از CMS های عمومی استفاده کنید، این تغییرات به صورت خودکار انجام شده و دیگر لازم نیست نگران از دست دادن فناوری‌های نوین باشید.
معرفی چند نمونه CMS
در حال حاضر تعداد زیادی CMS به صورت اشتراکی و یا رایگان وجود دارد که میخواهیم چند نمونه از آن ها را به شما معرفی کنیم.
WordPress (وردپرس)
یکی از محبوب ترین و معروف ترین CMS ها WordPress (وردپرس) می باشد. بهتر است بدانید 60 میلیون از وبسایت های معروف جهان با همین سیستم نوشته شده است. WordPress (وردپرس) کار خود را با وبلاگ سازی شروع کرد و به مرور آن را گسترش داد. تا جایی که امروز به عنوان محبوب ترین CMS شناخته می شود.
wpbeginner (وردپرس بیگینر) یکی از معروف ترین سایت هایی است که با این سیستم نوشته شده است.
نگاهی به ویژگی های این CMS داشته باشیم:
- رایگان
- حجم کم
- سرعت بالا در نصب و راه اندازی
- سازگار بودن با موتورهای جستجو
- دارا بودن تعداد زیادی افزونه‌های کاربردی
- کاربرد آسان
پیشنهادی
Joomla (جوملا)
CMS جوملا در سال ۲۰۰۱ معرفی شد. از این سیستم معمولا برای وبسایت هایی که محتوا محور فعالیت میکنند و سایت‌های بزرگ و فروشگاهی استفاده میشود.
gsas.harvard.edu (دانشگاه هاروارد) یکی از معروف ترین سایت هایی است که با این سیستم نوشته شده است.
تعدادی از ویژگی‌های جوملا عبارتند از:
- رایگان
- دارا بودن بیش از ۶۰۰۰ افزونه
- سرعت بالا در نصب و راه‌اندازی
اما یکی از مشکلاتی که این سیستم مدیریتی دارد ، رابط کاربری پیچیده آن می باشد که کار با آن را برای مبتدیان سخت میکند.
Drupal (دروپال)
دروپال کاربران کمتری دارد زیرا فقط طراحان حرفه‌ای آن را دنبال میکنند. دلیل استفاده طراحان حرفه‌ای از این سیستم کم بودن تعداد قالب‌های آماده آن می باشد. به همین دلیل استفاده از آن نیازمند مهارت و تخصص میباشد. معمولا از این سیستم برای طراحی سایت های خبری، سایت‌های دانلود و… استفاده میشود.
parseh.ac (موسسه آموزشی پارسه) یکی از معروف ترین سایت هایی است که با این سیستم نوشته شده است.
مهم‌ترین ویژگی‌های مثبت این سیستم به شرح زیر می باشد:
- رایگان
- سرعت مطلوب
- امنیت بالا
- پشتیبانی قوی
- توسعه پذیری فوق العاده
PhpNuke (پی اچ پی نیوک)
یکی دیگر از این سایت ساز های قدرت مند PhpNuke (پی اچ پی نیوک) می باشد که شما بدون داشتن دانش کافی از کد نویسی میتوانید سایت خود را طراحی کنید.
Yahoo (یاهو) یکی از معروف ترین سایت هایی است که با این سیستم نوشته شده است.
قابلیت های این سیستم:
- رایگان
- مسدود کردن دسترسی برخی از IP ها به سایت
- سیستم تنظیمات امنیتی پیشرفته
- آمارگیر بسیار پیشرفته
OpenCart (اپن کارت)
OpenCart یا (اپن کارت) یک سیستم حرفه ای فروشگاه ساز است که ویژگی های کاربردی زیادی به همراه دارد و جزو محبوب ترین سیستم ها برای سایت های فروشگاهی آنلاین است. OpenCart به صورت Open Source یا (کد باز) است.
Welovefine یکی از معروف ترین سایت هایی است که با این سیستم نوشته شده است.
این سیستم ویژگی های زیر را دارا است:
- رایگان
- سئوی قدرتمند
- چند زبانه بودن
- پشتیبانی از انواع درگاه های پرداخت محلی و جهانی
Magento (مجنتو)
یکی دیگر از سیستم هایی است که مناسب سایت های فروشگاهی است ولی متاسفانه کمی محیط کاربری پیچیده ای دارد.
Ford یکی از معروف ترین سایت هایی است که با این سیستم نوشته شده است.
از قابلیت های این سیستم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رایگان
- ابزار تجاری قوی جهت بازاریابی قدرتمند محصولات
- قابلیت جستجوی پیشرفته
- نسخه نمایش ویژه تلفن همراه
HubSpot (هاب اسپات)
سیستمی دیگر است که مناسب سایت هایی می باشد که بازاریابی شبکه انجام میدهند.
c2a-card یکی از معروف ترین سایت هایی است که با این سیستم نوشته شده است.
ویژگی های آن:
- رایگان
- امنیت بالا
- رابط کاربری ساده
Shopify (شاپیفای)
یک CMS دیگر مناسب طراحی سایت ها و صفحات فروشگاهی.
red bull shop یکی از معروف ترین سایت هایی است که با این سیستم نوشته شده است.
این سیستم دارای قابلیت های زیر می باشد:
- نیاز به خرید اشتراک
- پشتیبانی قدرت مند
- ادغام شدن با وردپرس
- امنیت بالا
Weebly (ویبلی)
یک سیستم با رابط کاربری خوب و قالب های فراوان جهت شخصی سازی سایت شما که می تواند برای کسب و کار های کوچک جزو گزینه های مناسب باشد.
Colorado Market & Bakery یکی از معروف ترین سایت هایی است که با این سیستم نوشته شده است.
ویژگی های این سیستم:
- رایگان
- رابط کاربری آسان
- پشتیبانی از سایت های فروشگاهی
- قالب های زیاد متنوع
TYPO3 (تایپو3)
TYPO3 یک سیستم مدیریت محتوای Open Source یا (کد باز) برای هدف های مهم در وب و اینترانت می باشد. تا وقتی از این سیستم استفاده می کنید دستتان برای تغییرات باز است. اما متاسفانه این سیستم پشتیبانی مناسبی از زبان فارسی ندارد.
United Internet یکی از معروف ترین سایت هایی است که با این سیستم نوشته شده است.
- رایگان
- کدباز است
- پشتیبانی نامناسب از زبان فارسی
کاربرد ها و مزایای تجاری استفاده از CMS ها
استفاده از این CMS ها یا (سیستم های مدیریت محتوا) کاربرد ها و مزیت هایی دارد که در ادامه متوجه آن ها خواهیم شد.
- صرف کردن زمان کمتر جهت تغییرات و یا ایجاد صفحات جدید
- ساده تر کردن فرآیند طراحی سایت
- هدایت آسان کاربران میان بخش های مختلف
- ثبات بیشتر
- امنیت بیشتر
- کمتر شدن هزینه های نگهداری سایت
- قابلیت رشد و توسعه ساده تر وب سایت
- اجتناب از بکار بردن اطلاعات تکراری
نتیجه گیری
در ابتدای مقاله باهم بررسی کردیم که CMS (سیستم مدیریت محتوا) چیست؟ و متوجه شدیم که سیستمی است که در انتشار ، ویرایش ، سازماندهی ، حذف و نگهداری محتوای تولید شده به ما کمک می کند و اطلاعات جزئی درباره تاریخ آن کسب کردیم.
سپس درباره تفکرات اشتباه در این باره صحبت کردیم و بعد طرز کار CMS را متوجه شدیم که در 4 مرحله ایجاد محتوای سایت ، مدیریت محتوای سایت ، انتشار مطالب در سایت و نمایش مطالب در سایت کار میکند.
در ادامه درباره انواع CMS ها گفت و گو کردیم تا شناخت بهتری از آن ها داشته باشیم و سپس نمونه هایی از CMS ها را معرفی کردیم و ویژگی های هر یک را بیان کردیم و در نهایت کاربرد ها و مزایای تجاری استفاده از CMS ها را با هم مرور کردیم.